"Những gì người ta rao giảng" vs "Những gì thực sự hiệu quả" – hai thứ này khác nhau một trời một vực trong thế giới phần mềm! Thực tế thì phần mềm đầy bug, và lý tưởng sách vở chẳng bao giờ áp dụng trơn tru."

Thực chiến mới là chân ái

Giá trị thật của bất kỳ nghề nào – đặc biệt là lập trình – đến từ kinh nghiệm thực tế. Và loại kiến thức thực chiến đó chỉ có được khi bạn lao vào code thật, chứ không phải đọc lý thuyết rồi ngồi mơ mộng.

Mình từng là một coder “đam mê” trong thời JAMStack nổi như cồn, một anh mọt sách khi Web3 và Crypto đang hype, và giờ là một kỹ sư phần mềm chuyên nghiệp viết code ERP ship hàng quý, ảnh hưởng đến hàng triệu người dùng – nói chung là mình đã thấy đủ cả.

Nếu có một điều mình học được, thì đó là:
👉 Rất nhiều lời khuyên lập trình và “best practices” nghe rất oách nhưng vô nghĩa nếu không pha chút muối thực tế vào.

Những dòng code giúp tạo ra tiền thực ra khá… “xấu”, chứa đầy bug chưa fix nổi, được viết bởi những coder đã quên mất cảm giác đọc tin “Framework mới ra mắt” từ đời nào – nhưng nó vẫn chạy, vẫn nuôi sống doanh nghiệp và trả lương cho chúng ta.

Những câu thần chú bạn nghe khắp nơi:

  • “Phải viết clean code nhé! Uncle Bob dạy rồi!”

  • “TDD là chân ái!”

  • “Ủa sao chưa dùng Rust vậy?”

  • “Next.js chính là tương lai!”

  • “PHP chết rồi!”

  • “SQL? Table? Lỗi thời rồi, xài Mongo đi!”

Và rồi sao? Thế giới tech vẫn được thống trị bởi mấy “ông già gân” như Java, C++, PHP, và những tư tưởng cổ xưa như OOP.

👉 Thực tế là thế giới công nghệ sẽ không thay đổi 180 độ đâu. Đừng mơ!

Huyền thoại 1: “Muốn có việc, phải biết công nghệ mới nhất!”

Không nhé!
Để mình hỏi bạn: nếu 90% website vẫn chạy trên PHP (bao gồm cả WordPress – ông trùm internet), thì PHP có “hết thời” chưa?
Chưa đâu! Nó vẫn có bản mới, sống khỏe và có khi còn sống lâu hơn cả đám framework hot trend trên Hacker News.

Mình làm cho một công ty ERP chiếm 80% thị phần, với sản phẩm ra đời cách đây… 40 năm. Và đoán xem? Người ta vẫn tuyển ầm ầm những ai biết dùng nó!

Java vẫn chạy trên hàng tỷ thiết bị.
C/C++ vẫn điều khiển những kernel xịn nhất hành tinh.

👉 Chạy theo công nghệ mới không tự động khiến bạn “ngầu” hơn đâu. Cái quan trọng là: Xây được thứ ổn định, bảo mật, và có giá trị.

Huyền thoại 2: “Phải theo đuổi sự hoàn hảo về cấu trúc”

Nhớ hồi 2017 không? Dev JavaScript từng tuyên bố:
“Phải functional hết, không còn chỗ cho class-based nữa!”
React dev thì bỏ OOP như bỏ người yêu cũ. Rồi giờ thì… hooks, hay một “kiểu thiết kế mới” nào đó mỗi năm lại ra đời.

👉 Vấn đề là: Code thực tế bừa bộn lắm!
Paradigm là công cụ, không phải tôn giáo.

Đừng biến mình thành “thầy tu design pattern”.
Coder giỏi không phải người thuộc hết mọi pattern, mà là người biết khi nào tuân thủ, khi nào phá luật để ship được tính năng.

Uncle Bob – Thánh nhân trong lòng dev

Clean Code hay thật! TDD cũng vui phết!
Nhưng thực tế? Áp dụng TDD vào code cũ kỹ viết từ thời Uncle Bob còn chưa nổi tiếng là một hành trình gian nan. Và nghĩ về test nhiều hơn code chính cũng khiến việc release bị delay.

Clean Code cũng thế: Đặt tên biến rõ ràng, dễ đọc là tuyệt vời. Nhưng biến 12 dòng code thành 3 file class + cả tá helper method, có đáng không?
👉 Clean Code đơn giản là dễ đọc, dễ debug, dễ ship – đừng biến nó thành “giáo trình ép buộc”.

Huyền thoại 3: “Phải tối ưu hiệu năng bằng mọi giá!”

Tin nóng: Code kiếm tiền ưu tiên ổn định hơn tốc độ.
Tính năng trước, tối ưu sau.
Micro-optimisation để tiết kiệm 0.022 ms? Không ai quan tâm đâu (trừ khi bạn code cho FAANG).

👉 Hãy tối ưu khi đo được vấn đề, đừng tối ưu dựa trên tưởng tượng.

Huyền thoại 4: “Phải chuẩn bị scale khủng khiếp từ đầu”

Startup có 12 user mà design database như thể Netflix sẽ gọi đến tuần sau? Chill đi.
Đa số sản phẩm sẽ không bao giờ đạt đến mức scale bạn tưởng tượng.
Nếu có, bạn vẫn có thời gian và tiền để refactor.

Huyền thoại 5: “AI sẽ thay thế lập trình viên!”

Không. AI chỉ thay những phần nhàm chán trong công việc của bạn thôi.
Bạn sẽ vẫn là người đưa ra ý tưởng, kiến trúc, giải quyết bài toán. AI chỉ là một công cụ, giống như compiler hay IDE.

Kết luận nóng hổi:

Lập trình không phải là chạy theo trend hay tôn thờ sự tinh khiết.
Nó là giải quyết vấn đề bằng nguồn lực hiện có và bằng… common sense.
Và bài học lớn nhất? Chỉ có sau khi bạn ship code thực tế. Mình mất 7 năm để hiểu điều này – và vẫn đang học tiếp.

 

Link bài viết gốc 

https://amritpandey.io/programming-myths-we-desperately-need-to-retire/