Học cách ổn với chuyện… không biết hết mọi thứ

Hồi mới chập chững bước vào nghề data, tụi mình (vâng, trong đó có cả mình) từng nghĩ: “Muốn thành công thì phải biết hết từ A tới Z, từ 0 tới vô cực, từ backend tới cả… nỗi lòng của server.” Spoiler alert: Sai lè 😌

Chúng ta muốn master mọi thứ:

  • Query database thì phải SQL,
    rồi PostgreSQL,

  • Visualize dữ liệu thì lại phải Power BI
    hoặc Tableau,

  • Code script thì kiểu gì cũng phải đụng vào Python,

  • Rồi còn nghĩ: “Học thêm APIs với mấy framework machine learning nữa là mình sẽ đạt cảnh giới viên mãn, đắc đạo trong thế giới data.”

Rồi bùm! Sau một thời gian, mình nhận ra một sự thật:

“Sự nghiệp là một hành trình, chứ không phải cái đích”

(Đây là câu mà mình phải highlight vì nó deep, chứ bình thường mình chỉ deep khi debug 😌)

Mỗi lần mình học thêm 1 thứ mới, vũ trụ lại mở ra thêm 10 thứ mình không hiểu. Cảm giác thì hơi giống mở 1 bug fix thôi mà lòi ra thêm 10 bug mới ấy. Rất khiêm tốn, nhưng không hề khiêm nhường 😃

Cái ngày mình nhận ra vạch đích… không tồn tại

Hồi xưa, chỉ cần viết được mấy câu SQL
query phức tạp có joins, CTEs, window functions, tưởng là ngon rồi, tự tin lắm luôn.

Rồi đùng một cái, phải học version control. Mình bắt đầu làm quen với:

  • tạo branch,

  • commit,

  • rồi merge conflict (đại chiến đỏ lửa true story)

Mấy đoạn script trước đây mình viết kiểu 1 mình 1 ngựa,
giờ lại thành pull request với collaboration rules,
giống như mình phải xin server approve mỗi dòng code vì nó bị “tổn thương” nếu mình push sai 😌

Đau nhưng đáng.
Vì trong data, học tới đâu, mình khiêm tốn tới đó.

Growth trong nghề này không phải đường thẳng đâu,
nó giống như bánh mille-feuille, có nhiều lớp, càng bóc càng thấy mình nhỏ bé 😌

Tò mò quan trọng hơn là chắc chắn

Có thời mình phát hoảng nếu ai hỏi 1 câu mình không trả lời được,
mình cứ nghĩ là người làm data phải auto có đáp án đúng trong đầu.

Giờ thì mình cứ nhẹ nhàng:

“Ờ thì mình chưa chắc lắm, nhưng để mình tra xem nhé!”

Câu nói đó giải cứu đời mình.
Người ta không nhìn mình như encyclopedia biết tuốt nữa,
người ta thấy mình là người thật sự quan tâm đến chuyện làm đúng.
Và thế là mình trông credible hơn, dù mình vẫn Google 7749 lần mỗi ngày 😌

Trong nghề analytics, tò mò = vàng,
còn “biết chắc chắc” thì đôi khi chỉ là ảo giác sau khi code 10 tiếng đeo mask ngủ nữa nha? 😌

Học theo từng lớp chứ không phải nhồi một lần

Dạo này mình đang vật lộn với dbt.

Lúc mới mở UI lên,
mình cứ nghĩ model, macro hay Jinja là tên mấy con boss trong game 😃

Nhưng thay vì cố gắng biết hết trong 1 đêm (chắc chỉ biết mệt thêm),
mình bắt đầu từ thứ nhỏ nhất:

  • tạo model đầu tiên,

  • document source,

  • rồi commit lên Git.

Từng layer rớt xuống chỗ cần rớt,
và ghép dần lại thành puzzle data trong não mình 😌

Đó chính là cách chúng ta học trong nghề này:

Layer by layer, chứ không phải copy – paste skill một lần

Cảm giác “mình là kẻ giả mạo” không bao giờ biến mất hoàn toàn

Tới giờ mỗi khi đọc 1 bài data engineering hay cloud architecture,
một giọng nhỏ nhỏ trong đầu mình lại thì thầm:

“Ủa đáng lẽ mình phải biết cái này rồi chứ?”

Nhưng giờ mình đáp lại rất bình thản:

“Ờ mình không cần biết hết, mình chỉ cần update bản thân thôi.”

Vĩ đại thật sự là người giữ được sự tò mò đủ lâu để tiếp tục tiến hoá,
chứ không phải người biết hết mọi hàm trong library 😌

Tiến bộ quan trọng hơn hoàn hảo

Khoảnh khắc mình ngừng chạy theo ảo tưởng "biết tất cả mọi thứ",
mình bớt mệt hơn hẳn.

Giờ mình chỉ học những gì liên quan tới job mình đang làm,
không cố đu trend online kiểu:

"Hôm nay AI hot, mai blockchain hot, mốt lại hot vì Docker bị crash." 😌

Mentor của mình từng nói 1 câu để đời:

“Anh làm trong nghề lâu vậy rồi mà ngày nào cũng Google.”

Câu đó khắc cốt ghi tâm mình, sâu sắc và thiết thực hơn cả certificate 😃

Vì:

  • một analyst giỏi không phải là người nhớ hết,

  • mà là người hiểu dữ liệu đi đâu – về đâu – kể chuyện gì,

  • và làm sao biến nó thành action item.

Gửi đến bạn vào những ngày cảm thấy mình tụt lại đằng sau

Nếu bạn thấy nghề này nhiều thứ quá,
cloud tools, automation, AI các kiểu,
hãy hít một hơi, thở một cái, mở terminal lên và nói:

“Ừ mình không biết hết đâu… nhưng mình đang đi đúng đường rồi đó!”

Trong nghề data, bạn sẽ không bao giờ biết hết,
nhưng chỉ cần học mãi không bỏ cuộc là đủ rồi.